मेंदू खाणारा अमिबा, ज्याला नैग्लेरिया फावलेरी असेही म्हणतात, हा एक पेशी असलेला जीव आहे जो सामान्यतः उबदार, स्थिर पाण्यात आढळतो. हा एक सूक्ष्म अमीबा आहे जो पाण्यात आढळणारे जीवाणू आणि इतर सूक्ष्मजीव खातो. हे सामान्यत: मानवांसाठी हानिकारक नसले तरी, नाकातून शरीरात प्रवेश करून मेंदूमध्ये गेल्यास प्राइमरी अमीबिक मेनिंगोएन्सेफलायटीस (PAM) म्हणून ओळखला जाणारा दुर्मिळ आणि घातक संसर्ग होऊ शकतो.
PAM हा एक गंभीर संसर्ग आहे जो मेंदू आणि पाठीच्या कण्याला प्रभावित करतो, ज्यामुळे जळजळ आणि सूज येते. लक्षणे दिसू लागल्यापासून अवघ्या काही दिवसांत कोमा होऊन मृत्यू होऊ शकतो. अमीबा नाकातून शरीरात प्रवेश करतो, सामान्यत: एखादी व्यक्ती दूषित पाण्यात पोहते किंवा डुबकी मारत असते. अमीबाने दूषित झालेल्या पाण्यात शॉवर किंवा आंघोळ करताना देखील ते इनहेल केले जाऊ शकते.
PAM ची लक्षणे सामान्यत: संसर्गानंतर पाच ते सात दिवसात सुरू होतात आणि त्यात ताप, डोकेदुखी, मळमळ, उलट्या, मान ताठ होणे आणि संतुलन गमावणे यांचा समावेश असू शकतो. संसर्ग जसजसा वाढत जातो, तसतसे फेफरे, कोमा आणि मृत्यू होऊ शकतो. जगण्याची शक्यता फारच कमी आहे, फक्त चार टक्के लोक ज्यांना PAM ची लागण होते ते जगतात.
तलाव, नद्या आणि गरम पाण्याचे झरे यांसारख्या उबदार, साचलेल्या पाण्यात पोहणे किंवा डुबकी मारणे यासह अनेक घटक PAM चे आकुंचन होण्याचा धोका वाढवू शकतात. पाने आणि गाळ यासारख्या सेंद्रिय पदार्थांची उच्च पातळी असलेल्या पाण्यातही अमिबा असण्याची शक्यता जास्त असते.
PAM रोखण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे दूषित पाण्याच्या संपर्कात येऊ शकणार्‍या क्रियाकलाप टाळणे. यामध्ये उबदार, साचलेल्या पाण्यात पाणी-आधारित क्रियाकलाप टाळणे आणि नाकाची क्लिप वापरणे किंवा तुम्ही पाण्यात असताना नाक बंद ठेवणे समाविष्ट आहे. तुम्ही दूषित पाण्याच्या संपर्कात आल्यास, तुमच्या नाकपुड्यात प्रवेश केलेला अमीबा काढून टाकण्यासाठी तुमचे नाक स्वच्छ पाण्याने स्वच्छ धुवावे.
PAM साठी कोणताही विशिष्ट उपचार नाही आणि संसर्ग जवळजवळ नेहमीच प्राणघातक असतो. अमिबा मेंदूपर्यंत पोहोचण्यापूर्वी शक्य तितक्या लवकर उपचार सुरू करणे हीच जगण्याची एकमेव संधी आहे. यामध्ये संसर्ग नियंत्रित करण्यासाठी आणि जळजळ कमी करण्यासाठी प्रतिजैविक आणि इतर औषधांचा वापर समाविष्ट असू शकतो.
शेवटी, मेंदू खाणारा अमिबा हा एक दुर्मिळ परंतु गंभीर संसर्ग आहे जो उपचार न केल्यास जीवघेणा ठरू शकतो. दूषित पाण्याचा संपर्क टाळण्यासाठी सावधगिरी बाळगणे महत्वाचे आहे, जसे की कोमट, साचलेल्या पाण्यात क्रियाकलाप टाळणे आणि संभाव्य दूषित पाण्याच्या संपर्कात आल्यानंतर स्वच्छ पाण्याने आपले नाक धुणे. तुम्हाला PAM ची लक्षणे आढळल्यास, तुमची जगण्याची शक्यता वाढवण्यासाठी शक्य तितक्या लवकर वैद्यकीय उपचार घेणे आवश्यक आहे.
